Συναισθηματική νοημοσύνη: Τί είναι και πως να την ενισχύσεις

Τί είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ);

Ο όρος ακούγεται συχνά γύρω μας και πολλοί πιστεύουν ότι είναι ακόμα πιο σημαντική από τον δείκτη νοημοσύνης (IQ) όσον αφορά στο πόσο επιτυχημένος μπορεί να γίνει κανείς στην επαγγελματική και προσωπική του ζωή.

Προκειμένου να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε Συναισθηματική Νοημοσύνη, θα περιγράψουμε σύντομα τις πέντε βασικές κατηγορίες που την περιγράφουν:

1.    Η πρώτη από αυτές είναι η αυτεπίγνωση. Η αυτεπίγνωση μπορεί να πάρει τρείς εκδοχές: Α) Την συναισθηματική επίγνωση. Η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματα του καθώς τα βιώνει, είναι ένα από τα κλειδιά της  συναισθηματικής νοημοσύνης γιατί το πρώτο βήμα για να ρυθμίσουμε τα συναισθήματα μας είναι φυσικά να τ’αναγνωρίσουμε. Β)  Την αντικειμενική αυτο-αξιολόγηση. Το να γνωρίζουμε τα δυνατά μας σημεία και τις αδυναμίες μας και να είμαστε ανοιχτοί σε εποικοδομητική κριτική είναι ένα από τα κλειδιά της προσωπικής μας βελτίωσης.  Γ) Την αυτοπεποίθηση, δηλαδή τη σιγουριά για την αξία μας και τις δυνατότητες μας.
2.   Η αυτορρύθμιση. Ο τρόπος με τον οποίο ελέγχουμε και ρυθμίζουμε συναισθήματα όπως το άγχος, ο φόβος, ή ο θυμός έτσι ώστε να μην παρεμβαίνουν στην επιτέλεση των πραγμάτων που έχουμε να κάνουμε.  Περιλαμβάνει:  α) τον αυτοέλεγχο, το πώς δηλαδή διαχειριζόμαστε διάφορες παρορμήσεις, β) την αξιοπιστία, την ικανότητα μας δηλαδή να διατηρούμε αρχές τιμιότητας και ακεραιότητας, γ) την ευσυνειδησία ή αλλιώς την ανάληψη ευθύνης για την επίδοση μας, δ) την προσαρμοστικότητα, δηλαδή το πόσο ευέλικτα διαχειριζόμαστε την αλλαγή και ε) την καινοτομία (το πόσο ανοιχτοί είμαστε σε νέες ιδέες).
3.   Η κινητοποίηση/κίνητρο, η ικανότητα δηλαδή κάποιου να παραμένει αισιόδοξος και να συνεχίζει την προσπάθεια παρά τα όποια εμπόδια ή δυσκολίες. Αναλυτικά, η κινητοποίηση απαρτίζεται από: α) το κίνητρο της επίτευξης, μίας δηλαδή εσωτερικής ώθησης που μας οδηγεί να βελτιωνόμαστε διαρκώς, β) τη δέσμευσή μας στους στόχους μίας ομάδας ή οργανισμού, γ) την πρωτοβουλία να αναλαμβάνουμε δράση και να δράττουμε ευκαιρίες δ) την αισιοδοξία, δηλαδή την επιμονή μας να επιδιώκουμε τους στόχους μας παρά τις δυσκολίες.

4.   Η ενσυναίσθηση, ή με άλλα λόγια η ικανότητα μας να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων. Οι άνθρωποι που διαθέτουν αυτή την ιδιότητα α) είναι  προσανατολισμένοι στην παροχή υπηρεσιών, προσδοκούν και αναγνωρίζουν τις ανάγκες των άλλων, β) βοηθούν στην εξέλιξη των άλλων ενισχύοντας τις ικανότητες τους, γ) αξιοποιούν την διαφορετικότητα των άλλων, δ) αναγνωρίζουν τις αρχές και τη δυναμική της ομάδας τους, δ)έχουν κατανόηση στις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων.

5. Οι κοινωνικές δεξιότητες,  είναι εκείνες που μας βοηθούν να συνάπτουμε και να διατηρούμε θετικές σχέσεις.  Κοινωνικές δεξιότητες είναι α) η ικανότητα για επιρροή, β) η αποτελεσματική επικοινωνία, γ) η ηγεσία που εμπνέει και καθοδηγεί, δ) η σωστή διαχείριση κρίσεων, ε) η ικανότητα να τρέφουμε σχέσεις, ζ) η συνεργατικότητα και τέλος η ομαδικότητα.

Όπως είδαμε λοιπόν, η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια ευρεία έννοια η οποία εμπεριέχει ένα σημαντικό αριθμό στοιχείων που την απαρτίζουν. Το να ενισχύσουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη σημαίνει να δυναμώσουμε όλες αυτές τις δεξιότητες που αναφέρθηκαν για το καλό της προσωπικής ή επαγγελματικής μας ζωής.

Για να ενισχύσεις τη συναισθηματική σου νοημοσύνη,

1.    Καλλιέργησε την επίγνωση των συναισθημάτων σου. Ρώτα τον εαυτό σου κατά τη διάρκεια της μέρας «Τι νιώθω τώρα;». Εάν επαναλαμβάνεις αυτή την ερώτηση για ένα χρονικό διάστημα (π.χ μια  εβδομάδα) θα διαπιστώσεις ότι θα είσαι θέση να αναγνωρίζεις τα συναισθήματα σου ευκολότερα.
2.    Απέφυγε να κρίνεις ή να διακόπτεις τα συναισθήματα σου πριν έχεις καν την ευκαιρία να τα μελετήσεις. Συνήθως, τα συναισθήματα ακολουθούν την πορεία της καμπύλης, από ανεπαίσθητα, γίνονται έντονα και μετά ξανά υποχωρούν. Δεν υπάρχει λόγος να τα διακόπτεις ούτε να τα κρίνεις ως ‘’άσχημα’’ συναισθήματα. Αντίθετα, προσπάθησε να συνδεθείς μαζί τους, να τα αποδεχτείς και να νιώσεις άνετα με αυτά.  Κράτα μία στάση παρατηρητή.
3.    Μάθε να ελέγχεις το στρές σου. Όταν είμαστε πλημμυρισμένοι με στρες, δεν μπορούμε να σκεφτούμε αντικειμενικά και ίσως πάρουμε λάθος αποφάσεις. Για να διαχειριστείς το στρές αντικειμενικά, αρχικά αναγνώρισε πότε είσαι αγχωμένος/η καθώς και τους τρόπους με τους οποίους αντιδράς/συμπεριφέρεσαι σε αυτήν την περίπτωση. Ύστερα προσπάθησε να σκεφτείς τι θα μπορούσε να σε βοηθήσει, τι θα είχε χαλαρωτική επίδραση για σένα.

4.    Άκου το σώμα σου. Η φυσική σου κατάσταση μπορεί να σου δώσει πληροφορίες για τον τρόπο που νιώθεις. Αυτή η ανακατωσούρα στο στομάχι μπορεί να είναι σημάδι ότι έχεις αγχωθεί ή οι σφιγμένοι μύες σου, ένδειξη ότι έχεις θυμώσει.
5.    Δοκίμασε να δείς τις δυσκολίες σου με χιούμορ. Όπως είδαμε, η αισιοδοξία και το πόσο καλά ανταποκρινόμαστε στις δυσκολίες είναι δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης. Το χιούμορ μπορεί να σε βοηθήσει να νιώσεις πιο χαλαρός κι όταν χαλαρώνουμε , η ικανότητα μας για δημιουργική σκέψη και λύσεις αυξάνεται.
6.    Λύσε τις διαμάχες σου με θετικό τρόπο. Οι διαφωνίες είναι αναπόφευκτες στις σχέσεις. Το να ξέρεις όμως πώς να διαχειριστείς τις διαφωνίες αυτές πριν πάρουν αρνητικές διαστάσεις, είναι μια δεξιότητα που μπορείς να καλλιεργήσεις. Όταν έχεις μια διαφωνία, προσπάθησε να μείνεις επικεντρωμένος στο παρόν. Με το να θυμάσαι τις παλιές πληγές, απομακρύνεσαι από την επίλυση του προβλήματος. Αντίθετα, δοκίμασε να συγχωρέσεις και να «διαλέγεις τους καυγάδες σου». Σκέψου, με άλλα λόγια, για ποιό πράγμα αξίζει να μαλώσεις και για ποιό όχι.
7.    Το να κοιτάς μέσα σου, είναι το πρώτο βήμα για να αναγνωρίσεις και να ρυθμίσεις τα συναισθήματα σου. Έρχεται όμως και η στιγμή να σταματήσεις να κοιτάς μέσα σου και να προσανατολιστείς στον εξωτερικό κόσμο. Η ισορροπία ανάμεσα στο μέσα και το έξω καθώς και η ικανότητα να απολαμβάνουμε τις στιγμές και να είμαστε παρόντες στον εξωτερικό κόσμο είναι κι αυτά κομμάτια της συναισθηματικής νοημοσύνης.

Δημήτρης Τσέλιος

Life Coach

web page: www.dimitristselios.gr

e-mail: info@dimitristselios.gr

fb page: www.facebook.com/lifecoaching.tselios

fb profile: www.facebook.com/dimitristseliosb