Θέλεις να αποκτήσεις ενσυναίσθηση; Κάντο όπως οι Δανοί!

Στο δανέζικο εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχει ένα υποχρεωτικό εθνικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται από το προνήπιο, το οποίο λέγεται Βήμα Βήμα. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, δείχνουν στα παιδιά φωτογραφίες με άλλα παιδιά που εκδηλώνουν διάφορα συναισθήματα: θλίψη, φόβο, θυμό, απογοήτευση, χαρά και ούτω καθεξής. Τα παιδιά συζητούν για τις φωτογραφίες αυτές και εκφράζουν με λόγια αυτό που αισθάνεται το παιδί της φωτογραφίας, μαθαίνοντας έτσι να ονομάζουν τα συναισθήματα τα δικά τους και των άλλων. Διδάσκονται την ενσυναίσθηση, την επίλυση προβλημάτων, τον αυτοέλεγχο και πώς να κατανοούν τις εκφράσεις του προσώπου. Σημαντικό μέρος του προγράμματος είναι ότι οι εκπαιδευτές και τα παιδιά δεν έχουν κριτική στάση απέναντι στα συναισθήματα που βλέπουν. Απλώς τα αναγνωρίζουν και τα σέβονται.

Ένα άλλο πρόγραμμα που γίνεται όλο και πιο δημοφιλές λέγεται CAT-kit. Αυτό το πρόγραμμα χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της συναισθηματικής επίγνωσης και της ενσυναίσθησης, και στοχεύει να μάθει το παιδί να εκφράζει λεκτικά τα βιώματα, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αισθήσεις του. Τα εργαλεία στο πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνουν φωτογραφίες με πρόσωπα, κλίμακα μέτρησης για την ένταση των συναισθημάτων και εικόνες του σώματος, πάνω στις οποίες τα παιδιά μπορούν να απεικονίσουν πώς εκφράζονται σωματικά τα διάφορα συναισθήματα. Υπάρχει επίσης ένα εργαλείο που λέγεται «Ο κύκλος μου», πάνω στο οποίο τα παιδιά ζωγραφίζουν τους φίλους τους, τα μέλη της οικογένειάς τους, επαγγελματίες με τους οποίους έρχονται σε επαφή και αγνώστους, για να δουλέψουν πάνω στην κατανόηση των άλλων.

Επιπλέον, το Ίδρυμα Μαίρη έχει ασκήσει μεγάλη επιρροή στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης στα σχολεία. Η Μαίρη, πριγκίπισσα και μέλλουσα βασίλισσα της Δανίας, έχει δημιουργήσει ένα πρόγραμμα κατά του σχολικού εκφοβισμού, το οποίο εφαρμόζεται σε όλη τη χώρα. Το «Ελεύθεροι από σχολικό εκφοβισμό» είναι ένα πρόγραμμα στο οποίο παιδιά τριών μέχρι οκτώ ετών μιλούν για τον εκφοβισμό και τα πειράγματα, και μαθαίνουν να νοιάζονται περισσότερο το ένα για το άλλο. Το πρόγραμμα αυτό έχει θετικά αποτελέσματα και περισσότεροι από 98 τοις εκατό των εκπαιδευτικών λένε ότι θα το σύστηναν σε συναδέλφους τους.

Ένα άλλο, λιγότερο προφανές παράδειγμα εκπαίδευσης στην ενσυναίσθηση στα δανέζικα σχολεία είναι το γεγονός ότι αναμειγνύουν στις τάξεις παιδιά διαφορετικών δυνατοτήτων. Καλύτεροι μαθητές διδάσκονται μαζί με τους λιγότερο καλούς, πιο ντροπαλά παιδιά μαζί με πιο κοινωνικά παιδιά και ούτω καθεξής. Αυτό γίνεται με έμμεσο τρόπο. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν σταδιακά τους μαθητές τους και τους βάζουν να καθίσουν ανάλογα. Στόχος είναι να δουν οι μαθητές ότι όλοι έχουν θετικές ιδιότητες και να προσπαθήσουν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον ώστε όλοι να προοδεύουν. Ένας μαθητής που είναι μαθηματική ιδιοφυΐα μπορεί να είναι άθλιος στο ποδόσφαιρο, και το αντίστροφο. Το σύστημα αυτό ενισχύει τη συνεργασία, την ομαδική δουλειά και τον αλληλοσεβασμό.

Μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν τεράστια οφέλη όταν προσπαθεί κάποιος να διδάξει άλλους. Οι μαθητές που διδάσκουν άλλους μαθητές δουλεύουν σκληρά για να κατανοήσουν αυτό που πρέπει να διδάξουν, το θυμούνται καλύτερα και το χρησιμοποιούν πιο αποτελεσματικά. Αλλά πρέπει επίσης να προσπαθήσουν να κατανοήσουν την οπτική γωνία των άλλων μαθητών, ώστε να τους βοηθήσουν εκεί όπου δυσκολεύονται. Δεν είναι εύκολο να εξηγεί ένας μαθητής πολύπλοκα μαθήματα σε άλλους μαθητές, αλλά είναι πολύτιμη δεξιότητα.

Δες κι αυτό: Θέλεις να πετύχεις το μακιγιάζ που έκανα; (video)

Η Ίμπεν βίωσε από πρώτο χέρι, τα χρόνια που δίδασκε, το γεγονός ότι αυτού του είδους η συνεργασία και η ενσυναίσθηση προσφέρουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση στα παιδιά. Έτσι επιστρέφουμε στο θέμα του κοινωνικού εγκεφάλου και στα ευρήματα από τις μαγνητικές τομογραφίες στο «δίλημμα του φυλακισμένου». Αντίθετα με αυτό που μπορεί να νομίζουμε, ο εγκέφαλος των ανθρώπων στην πραγματικότητα καταγράφει περισσότερη ικανοποίηση από τη συνεργασία παρά από την ατομική νίκη.

Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου παράξενο ότι η ενσυναίσθηση είναι ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν περισσότερο στη δημιουργία επιτυχημένων ηγετών, επιχειρηματιών, μάνατζερ και επιχειρήσεων. Μειώνει τον εκφοβισμό, αυξάνει την ικανότητά μας να συγχωρούμε, βελτιώνει σημαντικά τις σχέσεις και ενισχύει τον κοινωνικό ιστό. Η ενσυναίσθηση ενισχύει την ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων, οι οποίες ξέρουμε ότι παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για την ευτυχία μας. Έφηβοι που έχουν ενσυναίσθηση είναι πιο επιτυχημένοι, γιατί έχουν πιο έντονη την αίσθηση του σκοπού από τους πιο ναρκισσιστές συνομηλίκους τους. Και αν το σκεφτεί κανείς, είναι λογικό. Οι επιτυχημένοι άνθρωποι δεν λειτουργούν μόνοι τους. Καθένας μας χρειάζεται την υποστήριξη των άλλων για να έχει θετικά αποτελέσματα.

Ίσως, αν αποφασίσουμε να διδάσκουμε την ενσυναίσθηση στα παιδιά μας, όπως κάνουν στη Δανία, να φτιάξουμε πιο ευτυχισμένους ενήλικες στο μέλλον.

Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο "Γιατί οι Δανοί μεγαλώνουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.