Τί συμβαίνει με τους ντροπαλούς;

από το Στάθη Μπαρτζώκα

Πολλές φορές ακούμε την έκφραση ότι αυτός είναι ντροπαλός ή ότι πάντα έτσι ήταν από παιδί. Τι σημαίνει όμως να είναι κανείς ντροπαλός; Εσωστρεφής; Κάποιος που ντρέπεται για τον εαυτό του; Κάποιος που δεν μπορεί να εκδηλώσει τα συναισθήματά του; Πολλοί ρωτούν αν γεννιέται κανείς ντροπαλός ή αν γίνεται στην πορεία. Παρότι γονίδιο που να πιστοποιεί ότι κάποιος έχει γεννηθεί ντροπαλός δεν έχει βρεθεί, εντούτοις στα ντροπαλά άτομα έχει βρεθεί ότι ο δεξιός (συναισθηματικός) λοβός του εγκεφάλου παρουσιάζει αυξημένη δραστηριότητα. Αυτό που παίζει όμως την μεγαλύτερη σημασία είναι αν τα άτομα μεγάλωσαν σε high ή low emotion περιβάλλον. Πολλές οικογένειες δεν ανοίγουν το σπίτι τους ούτε καν σε γιορτές, οπότε τα παιδιά μεγαλώνουν μόνα πίσω από υπολογιστές και κλειστά παράθυρα. Επειδή τα παιδιά έχουν ως πρότυπο τους γονείς τους, μπορεί κάποια που μεγαλώνουν σε low emotion οικογένειες να γίνονται στην πράξη ντροπαλά. Φανταστείτε όμως μία οικογένεια που ανοίγει συνέχεια το σπίτι της, οι γονείς τραγουδάνε μαζί με τους φίλους τους και τα παιδιά παίζουν αμέριμνα με τα παιχνίδια τους ή με άλλα παιδιά. Δύσκολα από τέτοιου τύπου οικογένειες δημιουργούνται ντροπαλά παιδιά. Βλέπουμε λοιπόν ότι στην ντροπαλότητα παίζουν ρόλο γενετικοί αλλά και οικογενειακοί παράγοντες.

Δημιουργούνται προβλήματα από αυτή τη συμπεριφορά; Ας ξεκινήσουμε από το σχολείο: Πολλές φορές κάποιος ντροπαλός μαθητής δεν σηκώνει το χέρι ή αρνείται να πει το μάθημα παρότι γνωρίζει το γνωστικό αντικείμενο. Αν αυτή η συμπεριφορά διατηρηθεί και στην ενήλικη ζωή, ο ντροπαλός χάνει επαγγελματικές ευκαιρίες αλλά και συναισθηματικά κινείται κάτω του μετρίου εφόσον δεν προσεγγίζει το ερωτικό του αντικείμενο. Συνήθως, τα ντροπαλά παιδιά γίνονται και ντροπαλοί ενήλικες.

Πώς θα το ξεπεράσω;

Ένας τρόπος να ξεπεράσεις την ντροπαλότητα είναι να διεκδικείς τις ευκαιρίες που σου προσφέρει η ζωή σε όλους τους τομείς. Αυτό απαιτεί αυτοεκτίμηση, πίστη στον εαυτό και στις δυνατότητές σου. Αν μείνουμε καθηλωμένοι στις ιδεοληπτικές σκέψεις ενός ντροπαλού, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε κανέναν τομέα της ζωής. Αν ξεφύγουμε από τις καθηλωτικές ιδέες που προκαλεί αυτή η ιδιοσυγκρασία, τότε πολλά μπορούμε να πετύχουμε. Πάντως πολλοί άνθρωποι που ήταν ντροπαλοί στην παιδική τους ηλικία, έγιναν πιο εξωστρεφείς ως ενήλικες μέσω του κοινωνικού τους κύκλου, της παρέας τους. Εδώ βλέπουμε πόσο μεγάλη σημασία έχει το οικογενειακό αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζει ο άνθρωπος.

Στην πράξη

Η ντροπαλότητα ενδέχεται να εξελιχθεί σε κοινωνική φοβία. Για να μην συμβεί αυτό, το άτομο πρέπει να εκτεθεί στο φοβικό του αντικείμενο. Αυτή η «έκθεση», άλλωστε, είναι η κύρια ψυχοθεραπευτική μέθοδος που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας ντροπαλός για να καταπολεμήσει τις φοβίες του. Ο βαθμός της έκθεσης δεν είναι ο ίδιος για όλους τους ανθρώπους, αφού καθένας είναι μια μοναδική προσωπικότητα. Επομένως, σιγά - σιγά, step by step το άτομο μπορεί να παίξει κάποιους ρόλους αλλά και να υιοθετήσει νέες συνήθειες, ώστε να βγει από την ντροπαλοσύνη του.

Να μερικά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος:

• Προσπαθήστε να ανοίξετε τον κύκλο γνωριμιών σας κάνοντας διάφορες δραστηριότητες. Ξεκινήστε, για παράδειγμα, ένα άθλημα ή μαθήματα χορού ή πηγαίνετε στη συναυλία του αγαπημένου σας συγκροτήματος.
• Την επόμενη φορά που θα έχετε όρεξη να βγείτε έξω, μην περιμένετε από τους άλλους. Κάντε εσείς την πρώτη κίνηση. Πάρτε φίλους και γνωστούς τηλέφωνο και δρομολογήστε την έξοδό σας. Έτσι, και θα βγείτε και θα αισθανθείτε καλύτερα με τον εαυτό μας, αφού θα έχετε συμβάλει στην διοργάνωση μιας ωραίας βραδιάς.
• Γίνετε μέρος της παρέας, ακόμη και αν αυτή δεν αποτελείται μόνο από γνώριμα σε ‘σας πρόσωπα. Αυτό μπορεί να σας τρομάξει αρχικά ή να αισθανθείτε ότι δεν θα έχετε κάτι να πείτε, ακόμη και ότι ίσως σας βρουν βαρετό/η. Είναι προτιμότερο, όμως, να εκτεθούμε σε μια άγνωστη παρέα, αλλά και σε οποιαδήποτε κατάσταση μας φέρνει σε αμηχανία και μας τρομάζει, από το να την αποφύγουμε. Η λέξη αποφυγή είναι ο αντίπαλος της έκθεσης. Κάθε φορά που θα κάνετε ένα βήμα, τόσο πιο σίγουροι θα αισθάνεστε για τον εαυτό σας.

Αν παρόλα αυτά ένας άνθρωπος δεν μπορεί να κατακτήσει κανέναν στόχο στην ζωή του λόγω του χαρακτήρα του, οι ενδεικνυόμενες ψυχοθεραπείες είναι η γνωσιακή- συμπεριφορική αλλά και η ψυχαναλυτική. Η ζωή είναι μία και πρέπει να την ζήσουμε καλά.

Ο Στάθης Μπαρτζώκας είναι ψυχίατρος.