Τοξικοί άνθρωποι, τοξικές σχέσεις

«Ξαφνικά» κατέληξα χωρίς όνειρα…… σκοτάδι. Μα, πως έγινε αυτό; Πώς άφησα το φως να σβηστεί από τον κόσμο μου;  Πώς κατέληξα να έχω μια μονόπλευρη σχέση με το σύντροφό μου; Και τώρα χωρίζω, ξέρω ότι δεν έχω άλλη επιλογή!

Το βασικό χαρακτηριστικό των τοξικών ανθρώπων είναι ότι σου «ρουφάνε» όλη σου την ενέργεια μετά από κάθε επικοινωνία μαζί τους, αισθάνεσαι σαν «άδειο σακί», σε αφήνουν με ένα σφίξιμο, σαν να σε «πάτησε τραίνο» και με μια απορία: γιατί νοιώθω χειρότερα από πριν, χειρότερα από ποτέ;

Ξεκινάς να τους μιλήσεις για κάτι που σε ενθουσιάζει, που θα ήθελες πολύ να κάνεις και αντί να ακούσεις δυο λόγια υποστηρικτικά, αντικρίζεις ένα περισπούδαστο ύφος που σε ενημερώνει ότι «αυτά δεν γίνονται, πού νομίζεις ότι βρίσκεσαι» και σε κάθε περίπτωση ότι εσύ δεν είσαι αρκετός/ή για τέτοια πράγματα.

Άλλες φορές έχουν ακόμα πιο εκλεπτυσμένες τεχνικές, έχουν μια εκπληκτική δεξιότητα να σε αποτρέπουν, να σε απογοητεύουν, να σε προσγειώνουν στην «πραγματικότητα». 

Μέσα από το ρόλο του ρεαλιστή, που ξέρουν καλά να υποδύονται με μια ψυχρή και «αντικειμενική» ματιά ισοπεδώνουν κάθε δυνατότητα, κάθε προσπάθεια για υπέρβαση, κάθε αισιοδοξία.  Οι ίδιοι δεν έχουν δικά τους όνειρα, γι’ αυτό κάνουν υπερωρίες για να καταστρέψουν τα όνειρα των άλλων.

Και αν έτυχε να κάνεις σχέση με ένα τέτοιο άνθρωπο ; πως θα καταλάβεις ότι η σχέση σου είναι τοξική;

Σε μια σχέση αγάπης, η κύρια προτεραιότητα είναι η εξέλιξη του εαυτού σου και του άλλου, υπάρχει χώρος για ανάπτυξη και επέκταση αλλά και η επιθυμία για να αναπτυχθεί και ο άλλος εξίσου.  Υπάρχει ένα αίσθημα ασφάλειας που βασίζεται στην αναγνώριση της δικής σου αξίας.

Αν, όμως, υπάρχει εμμονή με τη σχέση, τότε η εξέλιξη και των δύο εμποδίζεται.  Το αίσθημα ασφάλειας βρίσκεται μόνο στην ομοιότητα, να θέλουν δηλαδή και οι δύο, μόνο τα ίδια πράγματα. Γι’ αυτό υπάρχει συνεχής ενασχόληση με τη συμπεριφορά του άλλου, από το φόβο μήπως συμβούν πιθανές αλλαγές και δεν τις αντιληφθείς άμεσα.  Η ανάγκη θεωρείται απόδειξη αγάπης ενώ στην πραγματικότητα είναι φόβος για τη μοναξιά και ανασφάλεια.

Στην υγιή σχέση, υπάρχει αποδοχή της ατομικότητας του άλλου, μπορούν να υπάρχουν ξεχωριστά ενδιαφέροντα και φίλοι, ενώ ταυτόχρονα διατηρείς τις υπόλοιπες σημαντικές σχέσεις στη ζωή σου.  Αυτό προϋποθέτει εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, αλλά και στον σύντροφό σου.  Προϋποθέτει υγιή όρια μέσα από διαπραγμάτευση και αμοιβαίους συμβιβασμούς  που γρήγορα γίνονται τρόπος ζωής και των δύο, ώστε να μην διατηρείται η πεποίθηση : «να εγώ τώρα συμβιβάστηκα, άρα, αλλοτριώθηκα».

Αντίθετα, στην τοξική σχέση υπάρχει απόλυτη εμπλοκή στα πάντα, περιορισμένη κοινωνική ζωή, παραμέληση παλιών φίλων κι ενδιαφερόντων.   Η βασική ψευδαίσθηση είναι ότι: εμείς δεν μπορούμε να αντέξουμε ο ένας μακριά από τον άλλον. Αυτό τροφοδοτεί τα αισθήματα ζήλειας, κτητικότητας, ανταγωνισμού, ανάγκης προστασίας των «κεκτημένων», που είναι στο καθημερινό μενού της σχέσης.  Η προσπάθεια να γίνεις εσύ σύμφωνα με τα δικά του πρότυπα, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου αυτής της σχέσης.  Γι’ αυτό επιστρατεύει απίθανες στρατηγικές, για την υπεράσπιση των πιστεύω του, του δίκιου του, για την απόκτηση του ελέγχου με παθητική ή επιθετική χειραγώγηση, μέσω κριτικής, κατηγοριών και μετατόπιση των ευθυνών πάντα στον άλλον.

Στη σχέση αγάπης, οι δύο σύντροφοι ασχολούνται με όλες τις πτυχές της πραγματικότητας, αντιμετωπίζοντας ότι προκύπτει μέσα από ουσιαστικό διάλογο.  Μέσα από ένα υγιές ενδιαφέρον για την κατάσταση του άλλου, φροντίζει ο ίδιος την συναισθηματική του κατάσταση, ώστε να παραμείνει εστιασμένος στην επίλυση του θέματος και δεν επηρεάζεται, ούτε εξαρτάται από τη διάθεση του συντρόφου του. Κάποιος πρέπει να παραμένει ψύχραιμος τελικά. !

Ενώ, διαφορετικά η σχέση βασίζεται σε ψευδαισθήσεις ευτυχίας μέσω της αποφυγής δυσάρεστων καταστάσεων.  Η προσδοκία του καθενός είναι ότι ο άλλος θα φροντίσει για ό,τι προκύπτει, ότι ο άλλος θα «σώσει» την κατάσταση και τον ίδιο. Ταυτόχρονα, παθαίνει εμμονή με τα προβλήματα και την συναισθηματική κατάσταση του «άλλου».  Κανένας δεν ασχολείται με τον εαυτό του και τελικά, «πέφτουν» και οι δύο!

Δες κι αυτό: Ο αληθινός λόγος που κάνεις σχέση

Για να έχουμε ευτυχισμένες σχέσεις, χρειάζεται να κατανοήσουμε τη φύση της αγάπης  που είναι μια κατάσταση αποδοχής, εκτίμησης και σεβασμού του εαυτού μας και του άλλου, μια κατάσταση άνεσης και ευχαρίστησης, κατανόησης και φροντίδας.

Στον αντίποδα οι τοξικές σχέσεις, βασίζονται σε καταστάσεις εξάρτησης, προσκόλλησης, φόβου, αποποίησης ευθυνών, χειραγώγησης.

Η αγάπη δεν περιέχει πόνο και απελπισία.  Ο πόνος προέρχεται από τα προβληματικά στοιχεία του Εγώ μας.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να «γιατρέψουμε», να φωτίσουμε τα κομμάτια μέσα μας που δυσλειτουργούν και τότε όλες μας οι σχέσεις, όλα μας τα όνειρα και η ίδια η ζωή μας θα λάμπει από το φως της αποδοχής, της ευγνωμοσύνης, της ΑΓΑΠΗΣ!

Η Ελένη Αϋφαντή είναι σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης (LifeCoach), εκπαιδευμένη στη Συστημική Ψυχιατρική και τη Διαχείριση Αρνητικών Καταστάσεων στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος που παρέχεται στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.